خبرگزاری حوزه| قشر نوجوان، قشر حساس و تأثیرپذیر هر جامعه‌ای است، به طوری که هر عمل رفتار و گفتار ناپسند و مخرب می‌تواند بشدت بر روند فکری و عملکردی آنها تاثیرگذار و الهام‌بخش و پایه‌گذار بنیان فکری، عقیدتی نوجوان گردد، تا جایی که تغییر سبک زندگی این قشر منفعل را منجر شود.
آغاز پیک کرونا که تقریبا از اوایل اسفندماه بر کشور ما چیره شد، متعاقبا آثار خوب و بد بسیاری را در پی داشته که اشاره به این آثار مثبت و منفی خالی از لطف نیست.
به گفته اکثر متخصصین و پزشکان حاذق تنها با خودمراقبتی و قرنطینه خانگی می‌توان در برابر این ویروس ایستادگی کرد، اما باید توجه داشت که در دوران قرنطینه کرونایی چگونه خود را تاکنون سرگرم کرده‌ایم؟! آیا سرگرمی‌ها و علایق ما مثبت و در مسیر درستی بوده است؟!
امروزه به جرأت می‌توان گفت اکثر قریب به اتفاق مردم دارای گوشی هوشمند هستند و مسلماً بیشتر وقت خود را بخصوص در دوران خانه نشینی با گوشی و لپ‌تاپ و فضای مجازی سپری می‌کنند ولی اینکه این استفاده مثبت بوده یا منفی جای تامل و بررسی دارد.
در واقع می‌دانیم که فضای مجازی، عرصه را برای هرگونه استفاده از آن اعم از درست یا نادرست، برای کاربران خود به راحتی هموار کرده است و گویا نظارتی منسجم بر این استعمال‌های نابجا و غیراخلاقی وجدود ندارد، بطوری که حتی شاهد لایوهای مستهجن و غیراخلاقی بسیاری در مدت اخیر بودیم.
اتفاقاتی که در اپلیکیشن‌هایی نظیر اینستاگرام و دیگر برنامه‌های فضاهای مجازی توسط اشخاص بی‌بندوبار می‌افتد از قبیل لایو و ویدئوکال، قبح شکنی و بی‌پرده‌گویی‌های زننده آشکاری است که بر ذهن مخاطبان و دنبال کنندگان آنها تاثیر منفی شدیدی دارد، بطوریکه فکر تقلید و پیروی کورکورانه از این افراد بی‌قید را در ذهن مخاطب مجسم می‌کند.
این کاربران که اصطلاحاً به آنها سلبریتی گفته می‌شود بدون هیچ تخصص و هنر و علمی و صرفاً بخاطر بیان زندگی بی‌قید و بند خود و نمایش تجمل‌گرایی و اسراف و تبذیر میان مردم جای پیدا می‌کنند، لذا از آنجایی که استفاده از فضای مجازی به یک تفریح و مکانی برای وقت‌کشی مبدل شده تا عرضه یک حرفه و بیان مطالب مفید، مردم به این قبیل ضدفرهنگ‌های اجتماعی روی می‌آورند و مشتاقانه آن‌هارا دنبال می‌کنند.
مفهوم سلبریتی در کشور ما به شدت تغییر یافته و حتی سلبریتی‌های واقعی را نیز به چالش کشانده، در واقع جایگاه و منزلت اجتماعی انسان‌های شریف و مفید که شایسته الگو شدن هستند به نوعی متزلزل شده و آنچنان طرفدارانی را در این فضا نمی‌یابند که این مسئله یک معضل اجتماعی است. اینکه مردم، هنرمندان و عالمان فرهنگی یک جامعه را طرد کنند و ضدفرهنگ‌ها و ناشایست را جایگزین آنها کنند برخلاف ارزش‌های یک جامعه اسلامی است و نمود خارجی ناپسندی را شامل می‌شود.
اما نکته اینجاست که هدف این سلبریتی‌های مجازی از حرف‌ها و حرکات خود انحراف جوانان، تبلیغ سایت‌های پیش‌بینی و به نوعی دزدی و کلاهبرداری خود به هر قیمتی حتی بیان مسائل و انجام حرکات شرم‌آور و رسیدن به ثروت و شهرت واهی است، چرا که با فریب بیننده قصد دارند به خواسته‌های شوم خود دست پیداکنند به نوعی جیب مردم را با تحریک جنسی آنها خالی کنند.
با اینکه اعتقاد برخی صاحب نظران بر این است که کاربران به اصطلاح مشهور اپلیکیشن اینستاگرام افرادی لااوبالی و خالی‌الذهن هستند، اما باید اذعان کرد که سیاست‌های رفتاری و گفتاری آنها از ذکاوت و زرنگی آنها نشئت گرفته، به طوری که به‌راحتی می‌توانند مخاطب جذب کنند و سلایق مردم را تحت تاثیر خود تغییر دهند و با هدایت آنها در مسیر ترسیمی خود و استفاده ابزاری از دنبال کنندگان شهرت و محبوبیت پوچ خود را اثبات کنند.
دنیای ترسیمی توسط این کاربران دنیایی فانتزی، رویایی و موردپسند برای قشر جوان جامعه است، ازین رو توانسته اند در دنیای مجازی محبوب اقشار جامعه به‌ویژه جوانان واقع شوند و بر قشر عظیمی از جامعه سیطره پیدا کنند که البته این سیطره وتاثیرگذاری دیری نمی‌پاید که از بین می‌رود و به دلیل حجم بالای تولیداخبار در لحظه در فضای مجازی ذهن مخاطب از یک ضدفرهنگ به ضدفرهنگ دیگر متمایل می‌شود.
و اما پخش زنده‌ای که در اینستاگرام رخ می‌دهد و به اصطلاح لایوهای اینستاگرام اصلا چارچوب و قاعده مشخصی ندارند و کاربر برای جذب فالوور و رسیدن به ثروتی هنگفت از جیب مردم دست به هرکاری حتی خلاف شئونات اسلامی و اخلاقی می‌زند و بی‌بندی را رواج می‌دهد، از طرفی نیاز فرزندان به گوشی هوشمند برای تحصیلات و آموزش مجازی خود، راه را برای نظارت موثر والدین ناهموار کرده و چه بسا تناقض فکری و کلامی بین والدین و فرزند را به بار می‌آورد، ازین رو نوجوانان با توجه به حساسیت سنی و دوره بلوغ خود با کنکاش و پیگیری سلبریتی‌های کاذب دچار انحرافات فکری و درمواردی ارتکاب رفتارهای غیراخلاقی و هنجارشکن می‌شوند.
چالش اصلی وقتی اتفاق می‌افتد که فرزندان و قشر جوان با خانواده خود به مشکلات جدی بربخورند و سعی در تقلید حرکات و نحوه سخن گفتن سلبریتی‌های مبتذل داشته باشند، چه بسا حرمت‌های یک خانواده ایرانی با فرهنگ اصیل و متدین و معتقد از هم پاشیده شود و رفتارهای ناهنجار و ضدفرهنگ بین جوانان باب شود.
در این بین افرادی نیز سلبریتی‌هایی هنردوست و هنرمند و خواننده‌ای به چشم می‌خورند که به دلیل سبک متفاوت و متنوع خود از جامعه به بدترین شکل ممکن طرد شدند و در جواب تلاش‌های شبانه‌روزی و درخواست صدور مجوز قانونی برای انتشار آهنگ‌های خود تنها عکس‌العملی توهین‌آمیز و تحقیرکننده عایدشان شد و زمینه انحراف آنها را فراهم کرد، بطوری که اگر رفتاری معقول و منصفانه‌ای با آنها می‌شد اینک بعنوان یک خواننده مطرح و معروف ایرانی با تولید آهنگ‌های قاعده‌مند و چارچوب‌دار و عرف‌پسند در کشور به فعالیت می‌پرداختند و زمینه برای سوءاستفاده دست‌های پشت پرده و دیگر افراد سودجو فراهم نمی‌شد.
علاوه بر این، سلبریتی‌های دیگر که به انحراف و فساد کشیده شده‌اند نیز به مشوش کردن اذهان عمومی و فریب و منحرف کردن انها دامن می‌زنند، بطوریکه اگر برنامه اینستاگرام را باز کنیم با لایوهای مستهجن و ضدفرهنگ زیادی مواجه می‌شویم که مسلما نیازمند تدبیراندیشی و جلوگیری از این حرکات ناموزون و مخالف عرف و شرع می‌باشند.
در این خصوص دکتر مجید محمودی‌مظفر، مشاور اجتماعی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری حوزه با اشاره به فاکتورهای مؤثر در جلب جوانان به فضای مجازی در گفت‌وگو با ما، بیان کرد: زمان فاکتوری موثر در این زمینه است، بطوریکه با وجود کرونا سیستم آموزشی تعطیل شده، اوقات فراغت افزایش یافت، مردم بیشتر در منزل و قرنطینه هستند، سرگرمی‌های موردپسند قشر جوان در دسترس آنها قرار داده نمی‌شود، برنامه‌های تلویزیون عموماً در تعطیلات عید بوده و بعد از آن جاذبه برنامه‌هارا پوشش نداد و لذا فرزندان اغلب در منزل تنها بوده و با وجود سیستم آموزش مجازی بهانه‌ای فراتر از قبل برای سپری کردن اوقات خود در فضای مجازی پیدا کردند، پس زمان موجود برای این جذب و گرایش به خوبی فراهم شد.
وی افزود: متاسفانه خانواده‌ها در این زمینه بسیار ضعیف عمل کردند و در واقع فرزند با هوشمندی و درایت خانواده را دور زده و مدت زمان بیشتری برای سرگرم شدن با اپلیکیشین‌هایی نظیر اینستاگرام پیدا کردند و مخاطب لایوهای اینفلوئنسرها قرار می‌گیرند، چرا که فرزندان در بحران کرونا بجای اینکه انرژی خود را در مدرسه تخلیه کنند تحت اجبار در منزل مانده و چاره‌ای جزء روی آوردن به فضای وهم‌آلود مجازی نداشتند.
دکتر محمودی‌مظفر ادامه داد: بعلاوه سیکل و نظم خواب جوانان نیز تغییر یافته و اکثراً با شب‌بیداری و تا ظهر خوابیدن مواجه شدند و نیم‌کره احساسی و هیجانی مغز نیز در شب افزایش پیدا کرده و بیشتر تحت تاثیر سلبریتی‌های مجازی قرار می‌گیرند.
وی با اشاره به فاکتور رده سنی که عموما جوانان مشمول آن هستند، تصریح کرد: از ویژگی اغلب جوانان هیجان پذیری و مطلق طلبی و فانتزی‌خواهی است و صرفا به‌جای موضوعات علمی و منطقی، جذب موضوعات هیجانی می‌شوند و لذا علم اکثریت آنها سطحی و گسترده بوده و بیشتر گرایش به برنامه‌ها و فضاهای تصویری، بخصوص لایوهای فضای مجازی دارند.
این مشاور اجتماعی اضافه کرد: در واقع سلبریتی‌ها در لایوهای فضای مجازی در وهله اول برای جذب مخاطب صحبت از تبعیضات اجتماعی و نابرابری ها می‌زنند تا حس همزادپنداری را در مخاطبان ایجاد کرده و به این درک برسانند که از جنس خود مخاطب بوده و با مسائل و مشکلات واقعی موجود در جامعه نیز مواجه هستند.
وی گفت: سلبریتی‌های فضای مجازی تنها یک فرد عادی نیستند بلکه تبدیل به اینفلوئنسر و بلاگر شدند و از طریق این افراد تجارت انجام می‌شود، بطوریکه با انتشار تبلیغات در صفحه خود در آمدزایی می‌کنند و حتی خط مشی‌های اقتصادی را هم می‌توانند مشخص کنند.
دکتر محمودی‌مظفر گفت: از دیگر ویژگی نوجوان مبارزه با مرکز قدرت و مخالفت با هر مسئله‌ای است و سلبریتی‌ها نیز از این ویژگی سوءاستفاده کرده و با بیان تبعیضات اجتماعی و ایجاد حس همزادپنداری در غالب متن و شعر و موزیک جوانان را جذب کرده و به وادی دلخواه خود می‌کشانند، ازین رو جوانان بیشتر آماده پذیرش این نوع محتواهای وهم آلود خواهند بود.
وی با اشاره به فاکتور نوع محتوا که مورد هدف گذاری سلبریتی‌ها نسبت به جوانان قرار می‌گیرد، گفت: سیاست جامعه نسبت به جوانان همانند بزرگسالان است و معتقدند اگر همچون یک فرد بزرگسال با آنها صحبت شود کافی است، در حالی که متاسفانه در این خصوص سیاست ما ضعیف بوده و ضائقه جوان را به درستی درک نکردیم و براساس فرضیات کمال گرایانه عمل کردیم.
وی افزود: عمل ما براساس فرضیات خودساخته بود در صورتی که سلبریتی‌های مجازی به خوبی ضائقه و سلیقه جوانان را درک کرده و با نظرخواهی از آنها و تشویق و تأیید رفتارهایشان زمینه جذب و گرایش مخاطبان خود را بیشتر فراهم می‌کنند.
این مشاور اجتماعی با اشاره به تلاش سلبریتی‌ها برای جذب فالوور، بیان کرد: پیام دهنده‌ها در پی افزایش مخاطب و نفوذ خود در جامعه هستند چرا که با افزایش مخاطبین، درآمدزایی آنها نیز از طریق سایت‌های شرط‌بندی و تبلیغات افزایش می‌یابد که این عملکرد آنها نوعی تجارت همچون سکس و پورن خواهد بود.
وی گفت: اینفلوئنسرها با افزایش فالوور و تامین مالی و سرمایه‌ای که شرکت‌ها و واحدهای تجارتی بر روی آنها سرمایه گذاری کرده‌اند، به نوعی تبدیل به فروشنده بالفعل می‌شوند چرا که با هر تبلیغ خود و اعتمادی که فالوورها به این سلبریتی‌ها دارند کالای تبلیغی آنها را خریداری کرده و آن کالا و خدمات بیشتر از بازار خود به فروش می‌رسد و سوددهی به مراتب بالاتری را نیز در پی خواهد داشت.
دکتر محمودی‌مظفر در خصوص بی تاثیر بودن برخورد قهری با سلبریتی‌های مجازی، ادامه داد: ما باید با مدیریت و برنامه‌ریزی صحیح آینده و مسیر حرکت آتی این فضاها را پیش‌بینی کرده و برای جلوگیری از مفاسد احتمالی و سوء استفاده‌ها چاره‌جویی کنیم، چرا که هرچقدر هم که راه پیش‌روی این برنامه‌ها را سد کنیم اپلیکیشن‌هایی همانند آنها توسعه می‌یابند و در راس قرار می‌گیرند.
وی بیان داشت: قطعا برای حفظ فرهنگ ایرانی و هدایت جوانان به مسیر درست و جلوگیری از الگوبرداری آنها از فضای ایجاد شده در برنامه‌های مجازی پیگرد قانونی پلیس فتا و نیروهای انتظامی مدبر نیاز است تا بتوان این ضدفرهنگ‌ها را از جامعه دور و امنیت فرهنگی را برقرار و حفظ کرد.
گزارش: زینب بابایی
انتهای پیام
